Το ΚΔΕΟΔ, στο πλαίσιο του κύριου στόχου του, που αποτελεί η προώθηση της ακαδημαϊκής έρευνας, εκπονεί ετήσιο ερευνητικό πρόγραμμα (Ιανουάριος 2020 – Ιανουάριος 2021) με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος “Fritz Thyssen Stiftung”. Προς τον σκοπό αυτό συγκέντρωσε ομάδα ερευνητών που συμμετέχουν στην έρευνα υπό τον τίτλο:
“MUTUAL TRUST IN TIMES OF CRISIS OF EU VALUES – State of play and possible next steps”.
Αντικείμενο της έρευνας είναι το επίκαιρο και φλέγον ζήτημα της αμοιβαίας εμπιστοσύνης στην ΕΕ. Η αρχή αυτή αποτελεί προϋπόθεση για την αμοιβαία αναγνώριση, μέσω της οποίας επιτυγχάνεται η συνεργασία παρά τις ουσιαστικές και διαδικαστικές διαφορές στα νομικά συστήματα των κρατών μελών. Ωστόσο, η ΕΕ αντιμετωπίζει κρίση αξιών, αποκαλύπτοντας βαθιές διαφορές μεταξύ των κρατών μελών ως προς το νόημα των θεμελιωδών αξιών της. Η τελευταία δεκαετία αποτελεί δεκαετία πολλαπλών εξωτερικών και εσωτερικών κρίσεων, ξεκινώντας από την οικονομική και την προσφυγική κρίση, προχωρώντας στην κορυφαία πολιτική κρίση του Brexit και καταλήγοντας στη κρίση του κράτους δικαίου με πρωταγωνιστές την Πολωνία και την Ουγγαρία, αλλά και τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.
Η συστηματική παραβίαση των αξιών, που κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 ΣΕΕ, από ορισμένα κράτη μέλη έχει ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα τη διάβρωση της μεταξύ τους αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Η σαφής κρίση της αξίας του κράτους δικαίου σε διάφορα κράτη μέλη και η συνεπαγόμενη συζήτηση σχετικά με το όρια της αμοιβαίας εμπιστοσύνης προσελκύουν την αυξημένη προσοχή από ακαδημαϊκούς, φορείς χάραξης πολιτικής και μέσα ενημέρωσης σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Στο παραπάνω πλαίσιο η ΕΕ προσπαθεί να επανακαθορίσει το ρόλο της και να αντιδράσει καταλλήλως.
Η ερευνητική ομάδα, υπό την επίβλεψη της Γραμματέως του ΚΔΕΟΔ, Επίκουρης Καθηγήτριας ΔΠΘ Βιργινίας Τζώρτζη, διερευνά το ζήτημα της αμφισβήτησης της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών και των θεμάτων που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με πτυχές του κράτους δικαίου, του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων καθώς και της ανεξαρτησίας και του ρόλου των εθνικών δικαστηρίων.
Σε πρακτικό επίπεδο, στόχος της έρευνας είναι η αξιολόγηση των πρόσφατων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων στις γειτονικές Βουλγαρία και Ρουμανία όσον αφορά την οργάνωση του δικαστικού σώματος και τις εγγυήσεις για τη δικαστική ανεξαρτησία. Το εργαλείο που χρησιμοποιείται είναι ένα διαδικτυακό ερωτηματολόγιο στο οποίο καλούνται να απαντήσουν δικαστές, καθηγητές πανεπιστημίων, εισαγγελείς, δικηγόροι και άλλοι νομικοί από αμφότερες τις χώρες, παρέχοντας κατά τον τρόπο αυτό μετρήσιμα στοιχεία για την πληρέστερη προσέγγιση των πρακτικών επιπτώσεων της κρίσης του κράτους δικαίου σε αυτές τις χώρες. Η έρευνα συμπεριλαμβάνει επίσης συνεντεύξεις από επιφανείς νομικούς.
Οι ερευνήτριες είναι οι κυρίες Έλλη Τσιτσιπά και Μαρία Σαπαρδάνη (υποψήφιες διδακτόρισσες του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και επιστημονικοί συνεργάτες του ΚΔΕΟΔ) και η κυρία Κωνσταντίνα-Αντιγόνη Πούλου (υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης).
Το ερευνητικό έργο θα υποβληθεί μετά την ολοκλήρωσή του για αξιολόγηση (peer review) σε διεθνή ομάδα επιφανών νομικών αποτελούμενη από τον κ. Βασίλη ΣΚΟΥΡΗ, Ομότιμο Καθηγητή στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πρώην Πρόεδρο του ΔΕΕ, Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΔΕΟΔ, τον κ. Antonio TIZZANO, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο La Sapienza της Ρώμης, Πρώην Αντιπρόεδρο του ΔΕΕ και τον κ. Jörn Axel KΑΜΜΕRER, Καθηγητή στο Bucerius Law School του Αμβούργου.
Το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο του 2021 με την έκδοση τόμου από τον εκδοτικό οίκο «ΣΑΚΚΟΥΛΑ» και τη διεξαγωγή ημερίδας για την παρουσίαση του έρευνας και των πορισμάτων της.